دویم فصل:‌ د قرآن کریم (قرآني‌) تعریف (۴)


 لیکوال :‌محمدناصر حلیمي 

 

۴. قرآن کریم، زړه او ایمان

قران كريم كې چې د زړه خبره راځي موخه یې عقل او عاطفه ده. د قرآن غوښتنه له مسلمان نه همدا ده چې څه وايي باید پوه شي او که په خپلې وینا نه پوهیږي امام رازي رحمه الله وايي:«أجمعت الأمة على أن الدعاء اللساني الخالي عن الطلب النفساني قليل النفع عديم الأثر».[1]

(د اسلامي امت اجماع ده چې د هغې دعاء ګټه کمه او اغېز یې نشته چې له عقل او عاطفې څخه را ونه ټوکېږي).

قرآن کریم د رسول الله صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم عقل او زړه ته د جبرائيل علیه السلام په واسطه ورننوت.

قرآن کریم دننه انساني عواطف پنځوي، ارادې، هوډ او پرېکړې غښتلې او سپېڅلې کوي، کله چې د انسان زړه ته کېوځي، انسان د خیر چينه او د برکتونو منبع شي، د نورو انسانانو ضميرونه پرې سمولای، درنو اعمالو او مثمرو نتايجو ته چمتو کولای، یوه معیاري، روغه او شخصیت سازه ټولنه جوړولای شي.

که په لنډه توګه ووایو قرآن کریم د عقل او عاطفې د ځانګړتیاوو پېژندنه، د رنځونو درملنه، د وګړو او ټولنو جوړونه ده او بس.

ابن قيم الجوزي رحمه الله داسې وايي: «أن جماع أمراض القلب هى أمراض الشبهات والشهوات، والقرآن شفاء للنوعين». [2] (د زړه رنځونه یا شبهات دي یا د نفس بدې غوښتنې دي او قرآن کریم دواړو ته شفاء دی).

«فلا شيء أنفع للقلب من قراءة القرآن بالتدبر والتفكر».[3]

(زړه ته په تدبیر او فکر سره د قرآن کریم تر لوستلو ګټور کار نشته).

د زړه قوتونه

د انسان زړه يعنې هغه رواني او فكري قوتونه او ځانګړنې چې په اوسنيو علومو کې ورته عقلي او عاطفي قوتونه وايي، قرآن د انسان عقل او عواطفو ته وده ورکوي، د عاطفي، جسمي او عقلي قوتونو سره يې مرتبط او منسجم کوي او د ځانګړي توازن پر بنسټ منتجه وده ورکوي، چې يو څو عاطفي قوتونه يې د بېلګې په توګه دريادوو:

مینه

مینه د هر انسان په زړه کې شته، قرآن کریم د انسان په زړه کې د مینې احساس ته وده ورکوي، د ړندې مینې سترګې رڼوي، د مینې احساس هوښیاروي، د الله تعالی، پېغمبر، خدمت، عبادت، د پاکو ارزښتونو او سپېڅلي ارمانونو په مینه يې خړوبوي، سپېڅلي خویونه او عالي ارزښتونه پکې پالي او بیا انسان په ژوند کې د الله تعالی له عبادت او د مخلوقاتو له خدمت او پرمختګ سره مینه پیدا کوي، چې نتیجه یې دنیوي، اخروي، ټولنیزه او وګړیزه نېکمرغي، پرمختیا او په نېکو چارو کې د بشر د ظاهري او معنوي ځواکونو پنځول، غوړول او ګټور استعمالول د غمځپلیو لاسنیوی، د اړمنو د اړتیاوو په حل، د بشري او طبیعي وړتیاوو په وده او کارنده کولو کې د نقش ترسره
کول دي.

کرکه او دښمني

قرآن کریم د انسان په زړه کې له ناوړه چارو او کرغېړنو سوچونو او سپورو ویناوو څخه د ځان ژغورنې احساس پياوړى کوي، د انسان ضمیر داسې روزي چې، دروغ، تومت، چغلي، غیبت، خیانت، جفا، ریا، ظلم، جهل او غفلت ته په کرکه وګوري او له منځه یې یوسي، شیطان او د حقتلفۍ ټول عوامل، علتونه او عاملین د یوه واقعي دښمن په توګه ورپېژني، د شیطان او شیطاني کړنو او ویناوو کرکه يې په زړه کې له یوې خوا وده کوي او له بلې خوا په ټولنیزه او فردي بڼه د کرکې، رخې، بدبینۍ، ظلم او دوکې هڅه او غوښتنه له منځه وړي.

تورتم ته، سباوون

قرآن کریم د ظلم، جهل، رنځ، شرک، کفر، بد اخلاقیو د تورتمونو له منځه وړلو اراده د انسان په زړه کې په طبیعي او تدریجي بڼه پالي، د عدل، علم، روغتیا، توحید او ایمان رڼا د ایجاد لپاره شته استعدادونه په طبیعي او منتجه بڼه پنځوي، د حقوق الله او حقوق العباد اداېنې ته یې روزي او چمتو کوي.

همدا لامل دی چې مؤمن اول له الله تعالی نه رڼايي غواړي بیا د خپلو ګناهونو بښنه، لاندې قرآني دعاء ته ځیر شئ:«رَبَّنَا أَتْمِمْ لَنَا نُورَنَا وَاغْفِرْ لَنَا».[4] (الهي رڼا مو را پوره او بښنه راته وکړه).

زړورتیا

قرآن کریم د فرعون، قارون او هامان په اړه مؤمن ته جرأت ورکوي، چې په دوى پسې ورشه او مه یې پرېږده، چې په حکومت کې د فرعوني استبداد په اور کې ولسونه وریته کړي او د څارویو په څېر یې وڅروي، په سیاست کې د هامان غوندې ملتونه ولوبوي او پخپلو کې يې په جګړو او شخړو ښکېل کړي، په اقتصاد کې د قارون غوندې ټول ولس وزبېښي او بشري حقونه په تېري، لوټنې او انحصار تلف کړي، د هغو ظالمانه نظامونو د جوړېدو مخه ډب کړئ چې د عامو خلکو جسم او روان مال او ايمان يې ځپي.

عامو خلکو ته جرأت ورکوي چې ظالمانه حکومتونه له منځه یوسئ، ظالم واکمنان يې وغندئ او د خلکو د مصونیت او خوندیتوب لپاره جرأتمندانه هڅه او عاقلانه ګام پورته کړئ. خوځنده او متحرکو شخصیتونو ته د ظلم د نسکورولو لارې چارې ورزده کړئ، دومره یې زړور کړئ چې خلک د ظالمانو له تورو او نېزو بې له وېرې حقپال، حق او حقپالنه پیاوړي کړي او د حق د ثبات لپاره تطبیقي او نتیجورې طرحې جوړې او پلي کړي، په دې توګه د ولسونو مادي او معنوي هڅې یو له بل سره ګډې، منسجمې، ګټورې او د الهي او بشري حقونو پر محور وڅرخوي.

په لنډه توګه وايو: قرآن کریم انسان داسې ویښوي، پوهوي او روزي، چې د هېچا زر، زور، منصب او ظلم يې ونشي ډارولاى او نه يې پلورلای او پېرلای شي، له حقپالنې، حق وینې، حق مننې او د حق چارو د ترسرونې مخه يې نشي ډب کولای، ځکه چې په حق پالنه، ظلم ځپنه او مظلوم پالنه کې زړورتيا د قرآني موخو او شخصيت جوړونې نه بېلېدونکي توکي دي.

برخور از قرآن اګر خواهي ثبات        در ضمیرش دیده ام آب حیات

میدهد ما را پیام لاتخف             مېرساند بر مقام لاتخف[5]

که غواړې چې ټینګ ووسې قرآن هضم کړه قرآن کې دننه مې ژووب( اب حیات) لیدلی دی

راکوي موږ ته پیغام د لا تخف       رسوي مو تر مقام د لا تخف

د حقپالنې په اړه د بې پروايۍ او حقتلفۍ له بدو پایلو څخه يې ډاروي، له دنیوي او اخروي عذابونو، له ظالمانه ټولنیزو سیستمونو، اقتصادي اختناق، سياسي استبداد، فرهنګي ناولتيا او د جهالت له ناوړو پایلو يې ډاروي. که جرم نه وي ؛ نو بیا دی ډاډمن او زړور ګرځي چې دا متل يې ښه انځوروي:«خائن، ډارن وي».



[1]. المناوي القاهري زين الدين محمد المدعو بعبد الرؤوف بن تاج العارفين بن علي ، فيض القدير شرح الجامع الصغير ج1 ، ص 229.

[2]. ابن قيم الجوزية محمد بن أبي بكر بن أيوب بن سعد شمس ، إغاثة اللهفان من مصايد الشيطان ، ج ۱ ، ص 44.

[3]. ابن قيم الجوزية محمد بن أبي بكر بن أيوب بن سعد شمس ، مفتاح دار السعادة ج1 ، ص187.

[4]. التحریم: ۸.

[5]. لاهوری ، اقبال ، ګنجور رومیزي ، انترنیت پس چه باید کرد.

No comments:

Post a Comment